Geluid. Het is er altijd: of je nou keihard muziek door je oren laat gieren, in de tuin een boek leest met het gefluit van vogels om je heen of naar fluisterende ASMRtists op je telefoon luistert. Maar wat doen zulke zachte, rustige ASMR-geluiden met je? Cultuurwetenschapper Vincent Meelberg aan de Radboud Universiteit in Nijmegen legt het uit.
Geluid en je lichaam
“Echte stilte bestaat niet”, schrijft de Amerikaanse neurowetenschapper Seth Horowitz in ‘The Universal Sense’. Zodra er een medium is dat in trilling kan worden gebracht, is er geluid. Geluid is dus een constante waarneming. En toch is het eentje die vaak onbewust gebeurt, vertelt cultuurwetenschapper Vincent Meelberg. “Je lichaam is altijd betrokken bij iedere waarneming, of dat nou visueel, auditief, geur of aanraking is. Maar in veel alledaagse waarnemingen heb je dat niet echt door, omdat die koppeling met het lichaam heel zwak is."
Als je ergens naar luistert, sta je zelden stil bij het feit dat je echt aan het luisteren bent.
Maar je zet toch bewust een muziekje op of een ASMR-video aan? Ja, zegt Meelberg, maar het effect dat dat op jou heeft ligt compleet buiten jouw controle. “Als je muziek luistert, wil je natuurlijk in beweging gebracht worden. Maar dat besluit kun je niet omdraaien, je kunt niet muziek opzetten en denken: hier ga ik even lekker kippenvel van krijgen. Daar heb je weinig invloed op.”
ASMR
Hetzelfde geldt voor ASMR. Je neemt een bewust besluit om die video’s aan te zetten – waarschijnlijk omdat je het een fijne ervaring vindt. “Maar of die filmpjes ook daadwerkelijk die tintelende uitwerking op jou hebben, valt nog maar te zien. Er zijn natuurlijk ook genoeg ASMR-video’s en triggers die helemaal niet prettig aanvoelen voor jou.” Waarom dat zo is,
valt volgens Meelberg lastig onder woorden te brengen. Waarschijnlijk is het simpelweg een kwestie van smaak: “Het is vergelijkbaar met het feit dat iemand meer houdt van popmuziek dan van rock, bijvoorbeeld.”
En hoe kan het dan dat sommige mensen ASMR-video’s vreselijk vinden, terwijl anderen bijna niet zonder kunnen? “Allereerst zijn sommige mensen simpelweg meer auditief ingesteld dan anderen. Maar het kan wellicht ook te maken hebben met iemands opvoeding. Stel dat jouw vader of moeder altijd woordjes in jouw oor fluisterde als kind, dan kan ik me voorstellen dat dergelijke geluiden in je volwassen leven die herinnering en die gevoelens weer triggeren.”
Jouw houding tegenover ASMR valt volgens Meelberg dus te verklaren door middel van associatie. “Er zitten natuurlijk inherente kwaliteiten in die ASMR-geluiden. Ze zijn monotoon, veelal zacht van kwaliteit en erg gelijkmatig. Maar hoe jij daarop reageert is een persoonlijke afweging, die mogelijk te maken heeft met hoe jij zulke geluiden hebt ervaren in jouw jeugd.”